Struktury gramatyczne

ZAKRES STRUKTUR GRAMATYCZNYCH

DO OPANOWANIA NA POZIOMIE PODSTAWOWYM

RODZAJNIK

• użycie rodzajnika nieokreślonego, np. Da steht eine Tasse.
• użycie rodzajnika określonego, np. Die Tasse ist sauber.
• użycie rzeczownika bez rodzajnika, np. Herr Meier ist Lehrer.

RZECZOWNIK

• odmiana rzeczownika (deklinacja mocna, słaba i mieszana) w liczbie pojedynczej, np. der Mensch – des Menschen – dem Menschen – den Menschen
• tworzenie liczby mnogiej, np. die Tage, die Jungen, die Koffer,die Kinder, die Parks, die Brüder
• rzeczowniki złożone, np. der Aufruf, das Klassenzimmer, das Schlafzimmer
• rzeczowniki zdrobniałe: -chen, -lein, np. das Lämpchen, das Büchlein
• rzeczowniki określające zawód i wykonawcę czynności, np. der Lehrer, die Zuschauerin
• rzeczowniki z przyrostkami: -e, -ei, -heit, -keit, -ler, -schaft, -ion, -tät, -in, -um, -ung, -ium, -ment, -ling, np. die Wirklichkeit
• rzeczowniki z przedrostkami Miss-, Un-, Ge-, np. das Missverständnis, die Unzufriedenheit, das Gebäude
• rzeczowniki tworzone od nazw miast, krajów i części świata, np. die Berlinerin, der Franzose, die Polin, der Europäer
• rzeczowniki tworzone od czasowników, np. das Schreiben, das Aufräumen
• rzeczowniki tworzone od przymiotników, imiesłowów i liczebników, np. das Gute, der Reisende, der Erste
• odmiana imion własnych, np. Evas Familie, Müllers Haus, Hansens Tochter
• rzeczownik po określeniu miary i wagi, np. ein Liter Milch, ein Kilo Äpfel
• rekcja rzeczownika, np. die Angst vor, das Interesse an/für

ZAIMEK

• zaimki osobowe, np. ich, mir, mich
• zaimek nieosobowy es
• zaimek zwrotny sich
• zaimki dzierżawcze, np. mein, sein, unser,Ihr
• zaimki wskazujące, np. dieser, jener, der, derselbe, der gleiche
• zaimki pytające, np. wer, was, wann, welcher, was für ein, warum
• zaimki nieokreślone, np. alle, einige, etwas, jeder, jemand, einer, keiner, man, niemand, nichts, alles
• zaimki względne, np. der, welcher
• zaimek wzajemny einander

PRZYMIOTNIK

• przymiotnik jako orzecznik, np. Das Mädchen ist nett.
• przymiotnik jako przydawka:

– z rodzajnikiem określonym i zaimkiem wskazującym dieser, jener, derselbe, np. das neue Auto, diese schöne Blume

– z rodzajnikiem nieokreślonym, zaimkiem dzierżawczym i z przeczeniem kein, np. ein kleines Kind, mein alter Freund, keine guten Filme

– bez rodzajnika, np. frische Butter

– po zaimkach pytających, nieokreślonych, np. Was für eine unglaubliche Geschichte ist das?

– po zaimkach liczebnych, np. beide, alle, viele, wenige, manche, andere, einige, folgende; alle guten Schüler, viele bekannte Schriftsteller

– po liczebniku, np. vier gute Schüler

– w formie stopnia wyższego i najwyższego Das ist sein jüngerer Bruder.

• regularne i nieregularne stopniowanie przymiotnika, np. klein – kleiner – der/die/das kleinste, am kleinsten, gut – besser – der/die/das beste, am besten; Was ist das höchste Gebäude in Europa?
• przymiotniki w porównaniach, np. Dieses Haus ist so hoch wie jenes. Eva ist fleißiger als ihre Schwester. Peter ist der schnellste von allen Schülern seiner Klasse.
• przymiotniki utworzone od nazw miast, krajów i części świata, np. Berliner Bahnhof, österreichisch, amerikanisch
• przymiotniki z przedrostkiem un-, np. unzufrieden, unpraktisch
• rekcja przymiotnika, np. reich an, zufrieden mit

LICZEBNIK

• liczebniki główne, np. sieben,beinhundertzwanzig
• liczebniki porządkowe, np. der siebte
• liczebniki mnożne i nieokreślone, np. zweimal, viel
• liczebniki ułamkowe i dziesiętne, np.anderthalb, ein Drittel, 0,8 – null Komma acht
• użycie liczebników w oznaczeniu miary i wagi, powierzchni i objętości, np. zwei Quadratmeter, drei Liter

PRZYSŁÓWEK

• przysłówki zaimkowe w pytaniu i odpowiedzi, np. Worauf wartest du?– Ich warte darauf.
• regularne i nieregularne stopniowanie przysłówków, np. oft – öfter – am öftesten, gern – lieber – am liebsten
• przysłówki czasu i miejsca, np. morgen, bald, dann, endlich, damals, gestern, heute, hier, dort, draußen, drüben, unten, oben, links, rechts

PARTYKUŁA

• użycie partykuł, np. sehr, besonders, viel, erst,sogar, immer, etwa, eben, ziemlich, aber, denn

PRZYIMEK

• przyimki z celownikiem: aus, bei, mit, nach, seit, von, zu, gegenüber
• przyimki z biernikiem: durch, gegen, für, ohne, um, entlang, bis
• przyimki z celownikiem lub biernikiem: an, auf, in, hinter, neben, unter, über, vor, zwischen
• przyimki z dopełniaczem: während, trotz, wegen, statt

CZASOWNIK

• formy czasowe – strona czynna czasownika: Präsens, Präteritum, Perfekt, Plusquamperfekt, Futur I
• czasowniki posiłkowe sein, haben, werden
• czasowniki nieregularne ze zmianą samogłoski, np. helfen, lesen, schlafen
• czasowniki rozdzielnie i nierozdzielnie złożone, np. aufmachen, bestehen
• czasowniki zwrotne, np. sich waschen
• czasowniki modalne w trybie oznajmującym Präsens i Präteritum
• czasowniki modalne w trybie przypuszczającym w czasie Präteritum, np. Er könnte früher aufstehen.
• czasownik lassen, np. Ich lasse mein Auto reparieren. Ich lasse mir die Haare schneiden. Ich habe meinen Schirm in der Gaststätte gelassen.
• formy imiesłowowe czasownika: Partizip II
• tryb rozkazujący, np. Lies den Text vor!
• bezokoliczniki z zu i bez zu w czasie Präsens i Präteritum, np. Ich höre meine Freundin singen. Er hat vor, die Ferien an der Ostsee zu verbringen. Sie hat die Absicht, ins Ausland zu fahren. Er hat heute keine Lust, mit seinen Freunden auszugehen. Wir sind fähig, diese Aufgabe zu lösen.
• strona bierna czasownika (Vorgangspassiv): Präsens, Präteritum, Perfekt, np. In Deutschland wird viel Bier getrunken. Das Auto wurde bereits verkauft. Die Aufgabe ist gelöst worden.
• strona bierna Präsens, Präteritum z czasownikiem modalnym, np. Der Text soll bis morgen gelesen werden. Der Aufsatz musste bis gestern korrigiert werden.
• strona bierna określająca stan (Zustandspassiv), np. Alle Fenster sind geöffnet. Seine Kleidung war schon gestern gepackt.
• tryb przypuszczający – Konjunktiv II (Präteritum), np. Hätte ich Zeit, ginge ich heute ins Kino.
• tryb warunkowy – Konditional I (würde + Infinitiv I), np. Wenn ich mehr Geld hätte, würde ich mir ein neues Fahrrad kaufen.
• rekcja czasowników, np. denken an, fragen nach, warten auf, stören (Akk.), folgen (Dat.)

SKŁADNIA

• zdania pojedyncze: oznajmujące, pytające i rozkazujące
• szyk wyrazów: prosty, przestawny oraz szyk zdania podrzędnie złożonego, np. Wir haben täglich zwei  Vorlesungen. Täglich haben wir zwei Vorlesungen. Ich weiß nicht, ob er schon angekommen ist.
• przeczenia nein, nicht, kein, nie, niemals, nirgends, keinesfalls i ich miejsce w zdaniu, np. Ich habe ihn nie gesehen. Ich schwimme nicht mehr.
• zdania złożone współrzędnie ze spójnikami, np. aber, denn, oder, und, sondern, deshalb, sonst, trotzdem oraz zdania bezspójnikowe; Ich war krank und musste den Arzt besuchen. Er verdient viel Geld, trotzdem ist er unzufrieden. Die Sonne scheint, es ist warm.
• zdania podrzędnie złożone:

– zdania podmiotowe, np. Es wundert mich, dass er nicht gekommen ist.

– zdania dopełnieniowe ze spójnikami, np. dass, ob, wer, was, wo, wie; Der Lehrer sagt, dass dieses Buch interessant ist. Er weiß nicht, wo der Parkplatz ist.

– zdania okolicznikowe przyczyny ze spójnikami: weil, da; Er bleibt zu Hause, weil sein Vater krank ist.

– zdania okolicznikowe czasu ze spójnikami: wenn, als, bevor (ehe), bis, nachdem, seitdem, während; Bevor wir abreisten, besuchten wir noch unseren Professor. Nachdem wir den Artikel gelesen hatten, diskutierten wir über seinen Inhalt. Seitdem er in Berlin studiert, hat er viele Museen besichtigt

– zdania warunkowe rzeczywiste: wenn + Präsens, np.  Wenn es regnet, sehen wir fern.

– zdania warunkowe nierzeczywiste: Konjunktiv Präteritum czasowników: sein, haben oraz czasowników modalnych, Konditionalis I, np. Wenn wir Zeit hätten, würden wir eine Weltreise machen. Hätten wir Lust, gingen wir ins Kino. Wäre er gesund, könnte er mitfahren.

– zdanie przyzwalające: obwohl, np. Obwohl das Wetter schlecht war, sind wir mit dem Ausflug zufrieden.

– zdanie okolicznikowe celu: damit, konstrukcja bezokolicznikowa um … zu, np. Wir nehmen ein Taxi, damit wir pünktlich am Bahnhof sind. Wir nehmen ein Taxi, um pünktlich am Bahnhof zu sein

– zdanie przydawkowe z zaimkiem względnym der, die, das, np. Das ist der Mann, dem ich geholfen habe. Herr Weber, dessen Frau bei uns arbeitet, ist gestern nach Bonn gefahren. Das Kind, das vor der Schule steht, ist 8 Jahre alt. Das ist das Haus, in dem ich wohne.

– zdania porównawcze: so wie, als, je … desto, np. Der Film ist besser, als ich dachte. Er schreibt so schnell, wie er kann. Je mehr ich lese, desto reicher wird mein Wortschatz.

• zdania z podwójnym spójnikiem: entweder … oder, einerseits … andererseits, nicht nur … sondern auch, sowohl … als auch, weder … noch, zwar … aber, np. Entweder gehen wir ins Kino oder wir besuchen unsere Freunde. Er hatte weder Zeit noch Geld.

[NA PODSTAWIE INFORMATORA O EGZAMINIE MATURALNYM Z JĘYKA OBCEGO OD 2011]